In Mechelen werd het boek Jozua belicht in de Bijbelronde van Vlaanderen.
´Het was een verrassing om dat boek op onze beurtrol te krijgen. Dus in eerste instantie dachten we: oei, wat nu? Maar vervolgens zeiden we: het is misschien wel goed om een boek te gaan presenteren waar we niet direct ´gelukkig´ mee zijn -want er staan moeilijke dingen in dat boek, dus je gaat met het boek Jozua niet meteen zeggen: ah, daar kunnen we prachtige dingen over vertellen, nee, het was voor ons eerder: Jozua ..., oei.
Wat maakt het boek Jozua zo moeilijk?
Het boek Jozua blijkt moeilijk te zijn om meerdere redenen, maar de eerste, de sterkste is toch vooral dat er in dit boek met name veel sprake is van geweld; dat er oorlog gevoerd wordt, om het in bezit nemen van het land Kanaän en daarbij -wat het eigenlijk nog zwaarder maakt- dat er uit het boek een beeld te voorschijn komt als zou de God van Israel dat ook allemaal aanmoedigen en zelfs daar ook deel in hebben, in het voeren van oorlog. En voor mensen van nu is dat een raar idee. Zo´n beeld van God daar kunnen mensen van tegenwoordig niet echt iets mee, integendeel, daar hebben ze grote moeite mee.
En hoe gaat u als dominee daar dan mee aan de slag?
Nou, voor mij was het in zoverre ook verrassend dat ik ermee te maken kreeg , ik realiseerde me ineens dat het voor mij 20 jaar geleden was dat een toenmalig pastoor een keer toevallig tegen mij zei dat Jericho niet meer bestond in de tijd waarin het verhaal gesitueerd wordt, ongeveer 1200 v Chr.; met andere woorden: er zit een moeilijkheid in dat verhaal. Want het gaat er toch over dat Jericho een stad is -geweldig en heel sterk en goed verdedigbaar en er is een leger binnen en er zijn dikke muren die niet zomaar omver geworpen kunnen worden. Er zou sprake zijn van een stevige, sterke, ommuurde stad en nu zou uit archeologisch onderzoek blijken dat dat onderdeel van het verhaal tenminste al niet klopt. Nou, dat betekent dat je op zoek moet naar: welke elementen zitten er dan in zo n verhaal waarvan je kán zeggen: of het nu werkelijk rond 1200 gebeurd is of niet dat maakt misschien niet uit, maar d´r zit misschien wel iets anders in wat toch belangrijk is om te laten klinken.
Wat bv heel erg duidelijk wordt, is dat er heel veel elementen inzitten van een verhaal wat verteld wordt over het binnentrekken van het volk in het land -met name Jericho in de eerste hoofdstukken- waarmee een beeld naar voren komt als dat daar sprake is van liturgie, of zelfs van een processie hoe het volk de stad, het land binnentrekt. De verteller van de verhalen van Jozua heeft dus kennelijk niet de behoefte om iets historisch te vertellen, maar die heeft behoefte om te laten zien dat het land binnentrekken in naam van God, dat dat iets liturgisch is.
En waarom is het iets liturgisch? Dat kan van betekenis zijn voor de hoorders van het verhaal, want de hoorders van het verhaal, degenen voor wie het verhaal bedoeld was, waren met name de mensen in de Babylonische ballingschap, want die waren eigenlijk opnieuw op zoek naar: hoe kunnen we weer -misschien volgend jaar, misschien zo snel mogelijk, maar toch binnenkort- hoe zouden we weer in het land kunnen wonen zodanig dat God weer mét ons is, zodanig dat wij kunnen zeggen: we kunnen daar op een zodanige manier wonen dat het in naam is van God.
Dus dat is éen en al signaal dat het gaat om liturgie en dat het er om gaat dat de mensen, de hoorders zich moeten realiseren: ja, misschien is het wel zo dat we op een verkeerde manier het land zijn binnengetrokken, of dat we op een verkeerde manier in het land gewoond hebben en misschien moeten we ons wel opnieuw realiseren dat wonen in het land behoort te gebeuren naar Gods aanwijzingen, naar de aanwijzingen die staan in het wetboek van Mozes.
Dat heb ik ontdekt in het verhaal en tegelijkertijd daarmee te horen gekregen dat het niet alleen een verhaal is dat betekenis kan hebben voor de mensen in de Babylonische ballingschap maar ook voor ons nu, in de zin van: hoe kunnen wij -mensen die ook dat verhaal te horen krijgen, ook als niet-jood, maar als christen of als niet-gelovige maar wel geïnteresseerde in die verhalen- hoe kunnen wij dat horen als van betekenis zijnde voor hoe wij leven op deze aarde.
Leven we op deze aarde met de opvatting: wij kunnen het zelf, en wij doen het zelf en met onze eigen kracht en met onze eigen mogelijkheden, of zijn we ons er van bewust dat de aarde, het land, het leven een gave is, dat we dat krijgen en dat we er dus zorgvuldig mee moeten omgaan.
(Braambos-radio, dec 06. Gerrit Buunk aanvaardde de opdracht om het moeilijke boek Jozua wat toegankelijker te maken. Zie: De Bijbel is geweldig; de pagina te vinden via de kolom rechts hiernaast.)
