Opstanding, reïncarnatie, waarde van leven

'Opstanding uit de dood' is het meest centrale thema van de christelijke godsdienst. 'Opstanding uit de dood' is al tweeduizend jaar voor veel mensen van betekenis. Soms voor meer mensen, dan weer voor minder. De laatste tijd lijkt in N-Westeuropa de christelijke godsdienst voor minder mensen betekenisvol.
Geloven, geloven in God, geloven in de opstanding is niet zo 'gewoon'.

Ik denk niet dat het zinvol is om hier maar eens weer duidelijk de dogma's van de kerk op dit punt naar voren te brengen om onszelf zo te overtuigen van de geloofswaarheid. Tegenwoordig werkt dat niet zo.
Overtuigd-worden gebeurt niet alleen door redeneren; 'opstanding' kan betekenis krijgen als we er door 'geraakt' worden.

Dat is trouwens ook wat we in onze tijd zíen: we willen 'geraakt', 'geroerd' worden. Daar is behoefte aan. Mensen zoeken, velen zijn kennelijk vertwijfeld. Dat is te zien bij al die emotie-tv-programma's.
Ik meen dat er enkele jaren geleden duidelijk een omslag heeft plaats gevonden (misschien herkent u het): Tót zo ongeveer 10 jaar geleden leefden mensen in Europa in een optimistische sfeer: De ontspanning werd voelbaar die ontstond doordat de oost-west-tegenstelling was opgeheven. (De Berlijnse muur was zelfs afgebroken.) Optimisme.

En nu, met armoede in eigen land en met -steeds wel- een oorlog -nu weer die in Syrië-, nu zitten veel mensen in een gemoedstoestand waar de vraag steeds in het achterhoofd ligt: 'hoe houden we het vol met elkaar, met zoveel onrecht en onrust om ons heen? Waar gaat het naar toe?
Met die vraag gaan mensen op zoek naar een antwoord. En aangezien de kerken niet met een pasklaar antwoord klaar staan (hetgeen ook niet kan, maar toch), komen mensen terecht bij andere godsdiensten of geestelijke stromingen. En men ontdekt dat er zoiets bestaat als de reïncarnatie-gedachte. Reïncarnatie reikt ons iets aan waarmee we de toekomst weer wat geruster tegemoet kunnen treden: Als we nog weer in een volgend leven terug kunnen komen, dan kunnen we ons daar nu ook al positief op voorbereiden.
Kijk, reincarnatie heeft een aansprekend antwoord op een vraag waar mensen heden ten dage mee zitten.

Maar, hoe zit het nu met de opstanding, opstanding uit de dood? Als wij getuigen dat er leven is na de dood, betekent dat dan ook iets voor onze manier van leven nu? Betekent dat iets voor de zin van ons leven?
Wanneer wij getuigen van 'opstanding uit de dood' omdat we geloven dat Jezus uit de dood is opgestaan, wat bedoelen we dan? Dat we niet bang zijn voor de dood?
En wat betekent dat dan voor ons leven-nu?

Ik zal u laten zien dat 'opstanding uit de dood' niet alleen iets is geweest van Lazarus en van Jezus, iets van heel lang geleden en van ver weg.

Een voorbeeld van zo'n dertig jaar geleden bij een kerkgemeenschap in Latijns Amerika. Een bisschop had jarenlang zich ingezet voor de arme bevolking van zijn land. In zijn kerk werd hij op handen gedragen. Totdat de overheid en het leger er genoeg van hadden. Ze vonden hem een volksopruier. In de ingang van zijn kerk werd hij neergeschoten.
De kerkgemeenschap van El Salvador heeft een traditie dat zij, als zij bijeenkwam in haar zondagse eredienst, bij speciale gelegenheden een soort presentielijst afroept. Degene die genoemd wordt, roept dan 'presente'.
Ik heb begrepen dat op de presentielijst ook namen staan van overledenen.
Bij het noemen van de naam van bisschop Romero roept de verzamelde gemeente als uit éen mond: presente.
Niks 'dood', hij leeft! Dat zouden ze wel willen dat hij dood is. Hij is niet dood. Zijn geest leeft onder ons. Waar hij voor stond, voor 'gerechtigheid voor de arme', mede namens Jezus Christus, dat heeft niet afgedaan, dat wordt met zijn dood niet tot ´niets´, niets betekenend, verklaard. Dat zetten wij voort. Presente'.

Maar dichterbij kennen we dit ook: Op 4 mei gedenken we in Nederland degenen uit ons midden die in de 2e Wereldoorlog opstonden tegen de nazi's, tegen de fascisten. Evenzo gebeurt in Ieper op 11 november: we staan stil bij de gruwelen van de Grote Oorlog. De namen worden genoemd. We herdenken dan én gedenken. We weten dan: de betekenis van deze mensen is nooit voorbij. En we beseffen: zo'n anti-Geest (als van een farao-god, of een keizer-god, of een führer-god) mag ons niet wéer bezetten.

En nog dichterbij: Wanneer we als nabestaanden onze geliefde doden gedenken, aan het eind van het kerkelijk jaar en op Allerheiligen, dan wéten we nog wie ze waren, dan wéten we dat ze nog steeds met ons mee gaan. Dan wéten we dat de dood geen einde heeft gemaakt aan de zin van hun leven. Ieder heeft aan het leven op deze wereld een bijdrage geleverd, waarvan de waarde zal blijken op de jongste dag.

We wéten het. En we kunnen het gelóven omdat God in de opstanding van Jezus Christus heeft laten zien dat het -bij Hem- mogelijk is. De dood máakt geen einde aan kwaliteits-leven!

Ik wil u een lied laten horen (de tekst laten lezen) dat mij dierbaar is geworden bij het overlijden van mijn vader. Voor mij is dat een lied waarin ik kan horen hoe we als mensen kunnen omgaan met het bestaan van dood in ons leven. Ik hoor daarin bemoediging om weerbaar te kunnen zijn tegen de dood. (Groter dan ons hart, H. Oosterhuis:)

Gij die geroepen hebt “licht”
en het licht werd geboren,
en het was goed, het werd avond en morgen,
tot op vandaag –
Gij die geroepen hebt “o mens”
en wij werden geboren,
Gij die mijn leven zo geleid hebt tot hiertoe
dat ik nog leef.

Refrein:
Omdat Gij het zijt, groter dan ons hart,
die mij hebt gezien eer ik werd geboren.

Gij die liefde zijt, diep als de zee,
flitsend als weerlicht, sterker dan de dood,
laat niet verloren gaan één mensenkind.
Gij die geen naam vergeet, geen mens veracht –
laat niet de dood die alles scheidt en leeg maakt,
laat niet de tweede dood over ons komen.

Voor allen die gekruisigd worden,
wees niet niemand,
wees hun toekomst ongezien.
Voor mensen die van u verlaten zijn,
voor allen die hun lot niet kunnen dragen,
voor hen die weerloos zijn
in de handen van de mensen.
Voor uw naamgenoten in ons midden:
vluchtelingen, vreemden, wees niet niemand –
Voor hen die kracht uitstralen,
liefde geven, recht doen,
dat zij staande blijven in ons midden.

Gij die, tegen alle schijnbaar noodlot in,
ons vasthoudt,
Gij die vreugde schept in mensen,
Gij die het woord tot ons gesproken hebt
dat onze ziel vervult;
laat ons niet leeg en verloren
en zonder uitzicht, doe ons open gaan
voor het visioen van vrede
dat sinds mensenheugenis ons roept.

Verhaast de dag van uw gerechtigheid.
Zie het niet langer aan
dat her en der in deze wereld
mensen gemarteld worden,
kinderen gedood;
dat wij de aarde schenden
en elkaar het licht ontroven.

Zoals een hert reikhalst
naar levend water,
doe ons zo verlangen naar de dag
dat wij, nu nog verdeelde mensen,
in uw stad verzameld zijn,
in u verenigd en voltooid,
in u vereeuwigd.
Gedenk uw mensen
dat zij niet vergeefs geboren zijn.
...........

Ten slotte: Ik heb hier geen uitleg gegeven van een geloofsdogma. Ik heb wat elementen laten lezen van een soort 'geloofsbelijdenis'.
Wat ik graag zou willen vernemen, of je er wat in herkend hebt, of het je 'geraakt' heeft.
We hoeven hier niet tot een afgerond geheel te komen. Het gaat er om om tot uitwisseling te komen van ervaringen, van inzichten die kunnen helpen om leven kwaliteit te geven.